"Hür Teşebbüs" Sanat Grubunun 3. sergisi, Korfmann Kütüphanesi Galerisi'nde gerçekleştirilecektir.

1-15 Aralık 2016 Tarihleri arasında İhsan Doğrusöz, M.Fatih Karagül, Hakan Daloğlu, M.Berrin Kayman, Hakale Yeleş'e ait çalışmalardan oluşan "Hür Teşebbüs" Sanat Grubunun 3. sergisi, Korfmann Kütüphanesi Galerisi'nde gerçekleştirilecektir.

 

Monokrom, Grekçe μουόχρωμο, etimolojik olarak monochromos kelimesinden türeyen metodik bir terimdir. Bu terim; desen, çizim, tasarım ve fotoğrafların tek renkten (bir rengin tek tonu) ya da renk olmayan siyah - beyaz kullanımı neticesinde açık - koyu gri tonlamalardan oluşan bir düzlemin (resim) veya cismin (heykel - seramik) görsel niteliğini tanımlamaktadır. Bilhassa resimde kullanılan monokrom uygulamalar; -esasen terminolojik olarak çok renkli anlamındaki Polichrome uygulamaların karşıtıdır ve ana resimleme katmanına bir geçiş kolaylığı sunmaktadır.

Terimin tekniğe dair tarihçesi açısından monokrom resim geleneği; Flaman ve Flandre ekollerinde netlikle görebildiğimiz Astar Renklendirme (imprimatura) üzerine gerçekleşen geleneksel monokrom (tek /renk/ ton) uygulamalar, açık-koyu alanların arasında bir ton işlevi göstermekle birlikte belli oranda ölü renklerinde eşzamanlı bir karma kullanımını oluşturmaktadır.1 İmprimatura; zemine sürülen tek bir rengin; sıcak tonlarda ya da açık gri ve koyu gri tonlarda, çift katmanlı olmak üzere üç farklı tipte inşa edilen monokrom uygulamaların bir tanımlanmasını da ortaya koymaktadır.2 Artık bilimsel çalışmaların ışığında hem usta ressamların sayısız teknik notlarından3  hem de günümüzde sanat yapıtlarının optik incelenmeler içeren bulgulamaları sayesinde4 birçok yaklaşımı birlikte değerlendirebilmekteyiz. Hatırlanabilir ki Hollanda’nın Vasarisi olarak anılan Belçika asıllı Carel van Mander, Giorgio Vasari’nin İtalyan Sanatçıların Yaşamı 5 adlı biyografik eserinden etkilenerek kaleme aldığı Ressamlar Üzerine 6 adlı kitabında ustaların kompozisyon oluşturmak için bir düzeltme yöntemi olarak monokromatik ilk resimleme katmanı üzerinde tekrar tekrar çalıştıklarını belirtir. Bilhassa ressamların alt zeminleme (underpainting monochrome) uygulamalarında gerçekleştirdikleri düzeltme ve oluşturma aşamasında meydana çıkan şeffaf monokrom yeşilimsi-gri (bronz yeşili) katmanların özgün optik denemelerin kapısını araladığını belirten Alman bilim ve sanat adamı Max Doerner,7  monokrom ilk resimlemenin bütünsel bir renk ifadesinin oluşmasındaki rolünü de ortaya koyar. Söz konusu proto-renk tonlama uygulamaları bir sonraki resimleme ve boyutlandırma aşamasını kolaylaştırmayı amaçlamakla birlikte, temelde iki boyutlu ve üç boyutlu tasarım düzlem ve cisimlerin kompozisyon yapısını; kısacası formları oluşturma fonksiyonunu sağlamaktadır. Sonuç olarak bir ara ton olarak monokrom; ilk resimlemede ya da tasarlamada ışık-gölgenin modülasyonu ile sıcak-soğuk ton karşıtlıklarında yaratılan bütünsel ilişkinin başlıca ekseni olarak renk katmanlarının optik özelliğini de organize eden teknik bir çalışma metodudur.

Hakan DALOĞLU, 2016,Çanakkale

_____________________________________________

1 Renklerin birbirine karıştırılamadığı tempera tekniğinin ardından yağlıboyanın sağladığı sistematik çok katmanlı kullanımı hakkında [Bkz. Halil Cenk Beyhan (2013). “Resimde Temel Teknikler ve Uygulama Süreçleri Üzerine,” Route Educational and Social Science Journal, Vol:2 (3), July, s. 173, 174. http://www.ressjournal.com/ 27.11.2016.

2 Astarlardaki sıcak tonlar: Kırmızı kahverengi (burnt umber), toprak sarısı (ochre-raw sienna/naturel) ile turuncu kırmızının (vermilion) karışımı iken, soğuk tonlar ise; koyu kahverengi- sepya yeşil (raw umber) ile toprak sarısı ve mor kırmızı (madder lake ve scarlet); kromatik ara tonları etkilemek için astarlanmış zeminler yaratırlar. Çift katmanlı imprimatura ise; kırmızı kahverengi alt katman üzerinde açık gri şeffaf bir tonun (Grizay) uygulanmasıdır.

3 Cennino D’Andrea Cennini, Il Libro dell’ Arte. [Bkz. Cennini C. (1933). The Craftsman’s Handbook, Translated by Daniel V. Thompson, Jr., Dover Publications, Inc, Yale University Press,  New York.

4 Bkz. Ernst van de Wetering, (2005). A Corpus of Rembrandt Paintings. Vol. I-V. Stichting Foundation Rembrandt Research Projection, Springer, Amsterdam. 

5 Le Vite de’ più eccellenti pittori, scultori, ed architettori.

6 Het Schilderboeck, 1604

7 Doerner Enstitüsünün kurucusu olarak tarihsel resimlerin konservasyonu (Pompeii Duvar Resimleri vb.) ve resim materyalleri üzerine çalışmalar yapan Münih Üniversitesi profesörü ve izlenimci ressam. [Bkz. The Max Doerner (1962). Materials of the Artist and Their Use in Painting, Revised ed., Harcourt, Brace & World, New York, pp. xi.